Kościół p.w. św. Mikołaja Biskupa w Warce – fara

Kościół św. Mikołaja Biskupa – fara, czyli tzw. duży kościół. Niegdyś posiadała wezwanie św. Jana Chrzciciela, ponieważ miejsce to obrali sobie pierwsi misjonarze przybyli do Warki, aby ewangelizować pogan. Parafię św. Mikołaja Biskupa erygowano w XII – XIII w. Drewniany kościół, w obecnym miejscu, wzniesiono w XIV w. i konsekrowano w 1501 r. Na początku XVII w. staraniem ks. Pawła Stefana Goszczyna, restaurowano go, budując mniejszy chór z palonej cegły. Kościół spłonął w roku 1616. W latach 1623-35 odbudowany jako jednonawowy z trójbocznie zamkniętym prezbiterium i dwoma symetrycznymi kaplicami. Wewnątrz znajdowało się kilka ołtarzy, jeden z nich w 1536 r. ufundowali Bonieccy z Bończy. Świątynia znacznie ucierpiała podczas „potopu” szwedzkiego. W późniejszych latach zaprojektowano przebudowę na kościół trójnawowy. Dzieło zrealizowano tylko częściowo. Wyremontowany i przebudowany w 1836 r. W następnych latach popadał w ruinę, jego funkcje częściowo przejął kościół pofranciszkański. Gruntowną renowację przeprowadzono w pierwszej dekadzie XX w. Z roku 1610 pochodzą późnorenesansowe ołtarze; główny z obrazem Matki Bożej z Dzieciątkiem i boczny pw. św. Barbary. Przy kościele działały liczne bractwa religijne, m. in. Bractwo Bożego Ciała założone zapewne w I poł XVI w. przez ks. Jana Bonieckiego – ówczesnego proboszcza, za zgodą papieża Pawła III. W XVII w. jeden z dzwonów do wareckiej fary odlano w warsztacie ludwisarskim Daniela Tyma, tego samego, który pracował przy kolumnie Zygmunta III Wazy w Warszawie.

Legenda głosi, że w podziemiach kościoła św. Mikołaja Biskupa pochowano Stanisława Ciołka – wielkiego siłacza, znanego w całej Polsce z nadludzkich wyczynów. Przeniósł wielkie kloce drzewa. Wciągnął dzwon na wieżę kościelną w Krakowie.