Fabryka Urządzeń Mechanicznych

Na podstawie ustawy z 3 stycznia 1946 r. – Fabrykę Okuć Budowlanych „Bracia Lubert” upaństwowiono i przeorganizowano w Fabrykę Obrabiarek i Narzędzi Warka. Oficjalne otwarcie zakładu nastąpiło 22 listopada 1946 r. Jego pierwszym dyrektorem został inż. Jerzy Lubert. W 1948 r. inż. Luberta przeniesiono jednak na stanowisko doradcy technicznego, a niedługo potem -na podstawie fałszywego oskarżenia – zatrzymano i osadzono w areszcie. Wprawdzie po śledztwie z braku winy wypuszczono go na wolność, lecz do Warki już nie wrócił. Tak w Warce skończyła się era Lubertów – rodziny niezwykle zasłużonej dla miasta i regionu, znanej z patriotycznej postawy.

Na przełomie 1948 i 1949 r. fabryka zmieniła nazwę na: Państwowa Fabryka Urządzeń Mechanicznych Warka. Aż do końca swego istnienia funkcjonowała jako popularny FUM, choć w międzyczasie obowiązywała też nazwa: Fabryka Obrabiarek Precyzyjnych. Warecka fabryka była jednym z zakładów współtworzących Kombinat Obrabiarek PONAR KOMO z siedzibą w Pruszkowie.

W początkowym okresie brakowało sprzętu i dużo zależało od przedsiębiorczości załogi. W pracy nad uruchomieniem fabryki odznaczyli się: inż. Lubert, dyrektor naczelny Zamecznik, dyrektor techniczny Trzciński, pracownicy – Stanisław Buczkowski, Edward Grzelewski, Czesław Lis i Wacław Rudnicki. Wiosną 1947 r. wypuszczono na rynek pierwszą partię wiertarek stołowych. W 1948 r. wyprodukowano m.in. 185 wiertarek stołowych oraz 18 strugarek. W następnych latach hitami były obrabiarki zespołowe: LKB-75 — do wiercenia, gwintowania i frezowania łap w korpusach silników elektrycznych; LKB-77 — do obróbki tarcz łożyskowych silników elektrycznych w 14 typowych rozmiarach; LBB-11 – do obróbki ramion widłaków. W 1972 r. na Międzynarodowych Targach Poznańskich wystawiano wytaczarkę diamentową WDB-40 i obrabiarkę LKB – 75. Wareckie obrabiarki cieszyły się dużą renomą. Eksportowano je m.in. do Brazylii, Bułgarii, Egiptu, Indii, Jugosławii, Syrii, USA, Wielkiej Brytanii, Włoch i ZSRR.

Dyrektorami naczelnymi Fabryki Urządzeń Mechanicznych byli: Zamecznik, Lipiec, Połypko, Władysław Rosiak, Marian Studniarski, Bolesław Kotula, Kazimierz Jędra, Franciszek Kozłowski, Józef Podkowiński. Kierowali zakładem przemysłowym – zatrudniającym 700-800 pracowników, a zarazem instytucją -działającą na polach: oświatowym, kulturalnym, turystycznym i sportowym.

W październiku 1947 r. powołano szkołę przemysłową. Poprzez szkolnictwo zawodowe zapewniano sobie stały dopływ kadry wykwalifikowanych fachowców. Prowadzono zespół estradowy oraz orkiestrę dętą. Okazją do popisów artystycznych było środowiskowe Święto Metalowca. Spotykano się z ludźmi kultury, urządzano koncerty dla załogi. Posiadano ośrodki wypoczynkowe w Jastarni i w Piwnicznej. Autokar zabierał pracowników na wycieczki po kraju. Wielu z nich należało do Polskiego Towarzystwa Turystyczno-Krajoznawczego. Dużą wagę przykładano do rozwoju kultury fizycznej. 22 sierpnia 1948 r. klub fabryczny połączył się z Klubem Sportowym Pilica Warka. Nowy klub przyjął nazwę: Związkowy Klub Sportowy Metalowców Pilica. Podczas spartakiad zakładowych popularnością cieszyły się: lekkoatletyka, piłka nożna i piłka ręczna, tenis stołowy, strzelanie, brydż sportowy i grzybobranie. Pracownicy pomagali przy budowie stadionu sportowego w Warce.

Fabryka Urządzeń Mechanicznych nie odnalazła się w rzeczywistości ustrojowo-gospodarczej po 1989 r. Już nie istnieje. Trudno uwierzyć w to, że już na zawsze ucichł szum maszyn.