PATRONI WARECKICH ULIC

Poeta czasu wojny, podchorąży, podharcmistrz Szarych Szeregów, związany z pismem „Płomienie” oraz miesięcznikiem „Droga”. Zginął w czasie powstania warszawskiego jako żołnierz batalionu „Parasol” Armii Krajowej.

Jedna z głównych postaci Potopu Henryka Sienkiewicza, epizodycznie pojawia się także w powieści Pan Wołodyjowski. Litwinka, należąca do szlachty laudańskiej i oddana jej pod opiekę po śmierci dziadka Herakliusza. Posiadała wieś Wodokty. Zakochał się w niej Kmicic.

Poeta, przedstawiciel liryki rewolucyjnej, tłumacz; żołnierz Legionów Polskich, uczestnik wojny polsko-bolszewickiej. Autor m.in. wierszy Bagnet na broń i Żołnierz polski, stanowiących kiedyś żelazny repertuar akademii szkolnych.

Proboszcz Warki w latach 1897 — 1927, kanonik warszawski, społecznik, publicysta katolicki, wydawca gazety lokalnej „Gawędy Wieczorne”, autor Dziejów miasta Warki; w roku 2012 ustanowiony został patronem Miejsko-Gminnej Biblioteki Publicznej w Warce. Jego teksty publicystyczne są pełne specyficznego humoru.

Duchowny zakonu franciszkanów konwentualnych, spowiednik, kaznodzieja, opiekun cierpiących, ubogich i opuszczonych, od roku 1991 błogosławiony Kościoła katolickiego. W latach 20. XVIII w. przebywał w klasztorze franciszkanów w Warce, gdzie m.in. pełnił funkcje kaznodziei oraz tymczasowego przełożonego konwentu; w czasie klęski głodu karmił miejscowych żebraków, z którego to powodu nowy gwardian nakazał ogolić mu głowę jako umysłowo choremu.

Jeden z najwybitniejszych polskich dowódców wojskowych XVII w., oboźny wielki koronny, kasztelan kijowski, regimentarz, wojewoda ruski, wojewoda kijowski, starosta kowelski i tykociński, tuż przed śmiercią otrzymał buławę hetmana polnego koronnego. 7 kwietnia 1656 r. pokonał pod Warką wojska szwedzkie. Jest patronem rynku i mostu kołowego w Warce oraz szkół podstawowych w Ostrołęce i Rozniszewie. W 2013 r., na pamiątkę zwycięskiej bitwy, na wareckim rynku stanął jego pomnik konny.

Angielski powieściopisarz, który w swoich utworach dawał wyraz wrażliwości na niesprawiedliwość i krzywdę społeczną, bezduszność praw wobec ludzi ubogich, autor m. in. powieści Klub Pickwicka.

Urodzony w Winiarach pod Warką, oficer wojska Królestwa Kongresowego, przywódca tajnego sprzysiężenia podchorążych, które doprowadziło do wybuchu powstania listopadowego (29 listopada 1830 r.), zesłany na Syberię, skąd w 1857 r. powrócił do Warki, gdzie spędził ostatnie lata życia. W 2007 r. odsłonięto w Warce jego pomnik.

Syn starosty wareckiego Józefa Pułaskiego, czołowy dowódca konfederacji barskiej, generał brygady i bohater wojny o niepodległość Stanów Zjednoczonych Ameryki Północnej, zmarł w wyniku ran odniesionych w bitwie pod Savannah. W 1967 r. w Warce otwarto Muzeum jego imienia, a w 1979 r. odsłonięto – poświęcony mu – pomnik. W 2009 r. amerykański kongres przyznał mu honorowe obywatelstwo USA.

Rodzina Lubertów mieszkała w Warce od lat 20. XIX w. Na przełomie XIX i XX w. bracia Józef i Władysław Lubertowie, synowie Wojciecha, przekształcili rodzinny zakład ślusarski w Fabrykę Okuć Budowlanych i Odlewnię Metali „Bracia Lubert”. Fabryka Lubertów z czasem stała się największym zakładem przemysłowym w powiecie grójeckim, zapewniając pracę i utrzymanie wielu wareckim rodzinom.

Karol Wojtyła, papież Kościoła rzymskokatolickiego w latach 1978 – 2005, jeszcze jako kardynał i arcybiskup metropolita krakowski, wziął udział w pogrzebie Stanisława Wyszyńskiego we Wrociszewie oraz w koronacji cudownego obrazu Matki Bożej w Lewiczynie.

Poeta, twórca indywidualnego wzoru liryki oraz typu poety-cygana tylko dla niej charakterystycznego. Autor m. in. wierszy Pieśń o żołnierzach z Westerplatte i Zaczarowana dorożka oraz serii humoresek Teatrzyk Zielona Gęś.

Lekkoatleta, złoty medalista olimpijski z Los Angeles w biegu na  10 000 m. W nocy z 20 na 21 czerwca 1940 r. został rozstrzelany przez Niemców podczas masowej egzekucji w Palmirach. Istnieje – niepotwierdzony źródłowo – przekaz, że utrzymywał kontakty z warecką rodziną Lubertów.

Pisarz okresu pozytywizmu, jego twórczość prozatorska, zwłaszcza zaś powieść Lalka, należy do największych osiągnięć literatury polskiej. Jako szesnastolatek wziął udział w powstaniu styczniowym, został ranny i dostał się do więzienia; jakiś czas ze swoim oddziałem przebywał w rejonie Grójca.

Pisarz, jeden z głównych przedstawicieli realizmu z elementami naturalizmu w prozie Młodej Polski, w 1924 r. laureat Nagrody Nobla w dziedzinie literatury za czterotomową epopeję chłopską Chłopi. Do jednego z najlepszych powieści należy także Ziemia obiecana. Zadebiutował reportażem z pielgrzymki do Częstochowy, gdzie znajdują się m. in. wątki grójeckie.

Jeden z najwybitniejszych poetów polskiego romantyzmu oraz literatury polskiej, autor m. in. poematu Pan Tadeusz. Jest patronem Towarzystwa Literackiego, którego grójecki oddział na przełomie XX i XXI w. prowadził badania regionalne i działalność wydawniczą, interesując się także rejonem Warki.

Nowelista, powieściopisarz i publicysta; w 1905 r. laureat Nagrody Nobla w dziedzinie literatury za całokształt twórczości. Jego utwory kształtowały świadomość historyczną wielu pokoleń Polaków. W Potopie umieścił m. in. opis bitwy pod Warką z 7 kwietnia 1656 r., wciąż inspirujący wyobraźnię czytelników. Utrzymywał związki z rodziną Mysyrowiczów, posiadającą majątki w Grójeckiem, gdzie przyjeżdżał na polowania.

Jeden z głównych bohaterów powieści Ogniem i Mieczem Henryka Sienkiewicza, wzorowany na historycznej postaci Mikołaja Skrzetuskiego (ok. 1610 – 1673); który w 1649 r. wydostał się z oblężonego Zbaraża i dostarczył list królowi Janowi Kazimierzowi.

Poeta, dramaturg i epistolograf. Jeden z największych przedstawicieli polskiego romantyzmu, autor m. in. poematu Ojciec zadżumionych i dramatów: Balladyna, Kordian, Ksiądz Marek, Lilla Weneda i Mazepa. Ulubiony poeta Józefa Piłsudskiego.

Poeta, pisarz, autor wodewili, skeczy, librett operetkowych i tekstów piosenek, tłumacz, współzałożyciel kabaretu literackiego „Pod Picadorem” i grupy poetyckiej „Skamander”, współpracownik tygodnika „Wiadomości Literackie”. Autor m. in. poematu Kwiaty polskie i tekstu piosenki Miłość Ci wszystko wybaczy śpiewanej przez Hankę Ordonównę.

Jeden z głównych bohaterów Trylogii Henryka Sienkiewicza, wykreowany na wzór polskiego Sarmaty – cnotliwego, odważnego i gotowego do poświęceń. Częściowo wzorowany na autentycznej postaci historycznej – pułkowniku Jerzym Wołodyjowskim (1620 – 1672).

Arcybiskup metropolita gnieźnieński i warszawski oraz prymas Polski w latach 1948 – 1981, nazywany Prymasem Tysiąclecia, kardynał, sługa Boży Kościoła katolickiego. Jego ojciec, Stanisław Wyszyński, był w latach 1918 – 1948 organistą w parafii Wrociszew. W okresie młodości ks. Stefan był częstym gościem we Wrociszewie, w czasie wakacji zaglądał też do Warki; jego edukację wpierał finansowo Kazimierz Brzeziński, dziedzic Lechanic. Prymas Tysiąclecia jest patronem szkoły podstawowej we Wrociszewie.

Poeta, dramatopisarz, powieściopisarz i filozof, zaliczany niegdyś, obok Mickiewicza i Słowackiego do tradycyjnego kanonu romantycznej „trójcy wieszczów”. Pamiątki związane z poetą gromadzi Muzeum Romantyzmu w Opinogórze k. Ciechanowa, z którym bardzo dobre relacje utrzymuje Muzeum im. Kazimierza Pułaskiego.

Główny bohater powieści Potop Henryka Sienkiewicza; pierwowzorem postaci był strażnik wielki litewski Samuel Kmicic (zm. 1692). W filmie Jerzego Hoffmana w bohatera wcielił się Daniel Olbrychski. W roku 2006 reżyser i aktor gościł w Muzeum im. Kazimierza Pułaskiego, w związku z obchodami 50. rocznicy bitwy pod Warką.

Poetka i nowelistka okresu realizmu, pisarka dla dzieci, krytyk, publicystka i tłumaczka. Autorka m. in.  słów Roty – pieśni patriotycznej, obecnie hymnu Polskiego Stronnictwa Ludowego, a także noweli Nasza szkapa i wiersza Stefek Burczymucha.

Syn Bolesława II płockiego, książę czerski. Rozbudował zamek w Czersku, szczególnie zasłużony dla Warszawy. Pochowany został w kościele dominikanów w Warce. W 1859 r. jego prochy przeniesiono z ruin kościoła franciszkańskiego.

Syn Ziemowita III, książę mazowiecki. W odróżnieniu od starszego brata Janusza starał się zachować niezależność od Polski, a nawet dążył do zdobycia polskiej korony. Ostatecznie został lennikiem króla polskiego.

Córka księcia litewskiego Kiejstuta; żona księcia mazowieckiego Janusza Starszego. Tradycja mówi, że jej grób znajdował się w kościele dominikańskim w Warce, pochowana została jednak zapewne w kolegiacie św. Jana w Warszawie. Jej postać odnajdujemy w powieści Krzyżacy Henryka Sienkiewicza.

Dyrektor Mazowieckiej Wytwórni Win w Warce w latach 1952 – 1962. Po odejściu z Warki pełnił funkcję: zastępcy przewodniczącego Prezydium Wojewódzkiej Rady Narodowej w Warszawie, wicemistrza zdrowia i opieki społecznej, szefa Urzędu Rady Ministrów, przewodniczącego Rady Ochrony Pamięci Walki i Męczeństwa. Do końca życia zasiadał także w Radzie Naczelnej Związku Bojowników o Wolność i Demokrację. Od 1947 należał do PPS, a od 1948 do PZPR.

Pisarka epoki pozytywizmu. W 1904 nominowana do nagrody Nobla, przez niektórych ceniona wyżej od Henryka Sienkiewicza. Autorka m. in. powieści Nad Niemnem i Cham, które zostały zekranizowane.

Szlachcic mazowiecki, żołnierz Stefana Czarnieckiego, autor Pamiętników. Opisał w nich m. in. bitwę pod Warką, w której uczestniczył. Będąc Mazowszaninem wżenił się w Krakowskie, gdzie na własnej skórze przekonał się o sile stereotypu Mazura.

Postać literacka stworzona przez Henryka Sienkiewicza w Trylogii, będąca ucieleśnieniem stereotypu polskiego szlachcica. Bohatera cechuje wierność wobec towarzyszy broni, patriotyzm, dobroduszność i pomysłowość. Jest jedną z najbarwniejszych postaci w Trylogii i wprowadza do fabuły dużą dozę humoru.

Biolog, profesor Uniwersytetu Lwowskiego, gdzie wykładał botanikę i fizykę. CIEKAWOSTKA: uczony ze Lwowa jest patronem wareckiej ulicy od 2012 r. Nie był on jednak w jakikolwiek sposób związany z miastem nad Pilicą, a powodem dla którego zrobił tu „karierę” była – genialna w swojej prostocie – zmiana ulicy, mająca zapobiec dodatkowym kosztom związanym z tego typu operacją. Dotychczas patronem ulicy był Aleksander Zawadzki (1899 – 1964), polityk z okresu Polski Ludowej, zakwestionowany w tej roli przez Towarzystwo Miłośników miasta Warki. A. Zawadzkiego komunistę zastąpiono A. Zawadzkim profesorem Uniwersytetu Lwowskiego, nie zmieniając tabliczek z nazwą ulicy.

Dowódca wojsk powstańczych w 1863 r., działający w rejonie Warki. Rozstrzelany przez Rosjan na wareckim błoniu 4 czerwca 1863 r. Przeszedł do legendy, współtworząc, obok Kazimierza Pułaskiego i Piotra Wysockiego, panteon miejscowych bohaterów.

Syn Bolesława IV, książę warszawski. W 1478 r. dał rajcom Warszawy przywilej na wyłączną sprzedaż wareckiego piwa. Warszawscy karczmarze i oberżyści mogli swobodnie sprzedawać jedynie piwo miejscowe.

Syn księcia mazowieckiego Siemowita III, książę wyszogrodzki, ciechanowski, zakroczymski, liwski, wiski, warszawski i czerski, lennik Władysława Jagiełły. walczył pod Grunwaldem, podniósł Warszawę do godności głównej rezydencji książęcej. Zdaniem historyka Jana Długosza był jednym z najwybitniejszych władców epoki. Związany z Warką, gdzie m. in. przewodniczył posiedzeniom sądowym zwanym rokami. Wydał przywilej miejski m. in. dla Grójca.

Syn Kazimierza II Sprawiedliwego, książę mazowiecki i kujawski od 1202 r., krakowski w latach 1242-1243. To on w 1226 r. sprowadził Zakon Krzyżacki do ziemi chełmińskiej.

Starszy syn Konrada III, książę mazowiecki, razem z bratem Januszem rządzący w Czersku, Warszawie, Liwie, Zakroczymiu i Nurze w latach 1503 – 1524 (do 1518 r. regencja). Prowadził dość hulaszczy tryb życia, który mógł być jedną z przyczyn przedwczesnego zgonu. Współcześni uważali, że został otruty. Pochowany w kolegiacie św. Jana w Warszawie.

Urodzony w Warce, zwany Warką, muzyk kapeli królewskiej w Warszawie, a także kompozytor, poeta, budowniczy i administrator królewski, wójt wsi Piaseczno. Jest autorem poematu Gościniec albo krótkie opisanie Warszawy, stanowiącego cenne źródło wiedzy o mieście rezydencjonalnym królów polskich przed klęską wojny szwedzkiej.

Urodzony w Warce, chemik, nauczyciel akademicki, prezes Polskiego Towarzystwa Chemicznego, członek Komitetu Chemii i Technologii Organicznej Polskiej Akademii Nauk, Rady Naukowej Instytutu Farmaceutycznego w Warszawie.

Urodzony w Warce, gdzie uczęszczał do szkoły elementarnej, chirurg, etnograf, badacz podhalańskiej sztuki ludowej, tłumacz Szekspira. Pozostawił po sobie wspomnienia, w których opisał Warkę swojego dzieciństwa, w tym także postać Piotra Wysockiego.

Urodzony w Dębnowoli pod Warką, nauczyciel szkół wareckich, społecznik, działacz Polskiego Towarzystwa Turystyczno-Krajoznawczego, autor pierwszego przewodnika o Warce, kronikarz miasta, publicysta. Spoczywa na cmentarzu parafialnym w Warce.

Urodzony w Warce, chrześniak ks. Marcelego Ciemniewskiego, nauczyciel, żołnierz Armii Krajowej, Sybirak, działacz Polskiego Towarzystwa Turystyczno-Krajoznawczego, zbieracz pamiątek związanych z historią i kulturą ziemi wareckiej, autor artykułów o dziejach regionu.

Działaczka kulturalna, zwana w Warce „ciocią Olą”, „dobrą ciotką Warki”. Pracowała w Mazowieckiej Wytwórni Win, a konkretniej w dziale socjalno-kulturalnym. Będąc uczennicą Aleksandra Zelwerowicza, absolwentką kursu dla kierowników teatralnych zespołów amatorskich, od 1951 r. – przy wareckiej Winiarni – prowadziła Zespół Dramatyczny, z którym wystawiła m. in. Damy i huzary Aleksandra Fredry oraz Moralność pani Dulskiej Gabrieli Zapolskiej.

Warczanin, jako osiemnastolatek wziął udział w powstaniu styczniowym, przyłączając się do oddziału Władysława Kononowicza. Więziony w Cytadeli Warszawskiej. Niezłomną postawą podczas przesłuchań uchronił przed aresztowaniem wielu mieszkańców Warki. Spoczywa na miejscowym cmentarzu parafialnym.

Urodzony we wsi Łanięta pod Kutnem, absolwent Wyższej Szkoły Nauk Politycznych w Warszawie, lokalny działacz ruchu ludowego i spółdzielczego, okresowo pracownik Fabryki Urządzeń Mechanicznych w Warce. Od 1929 r. żonaty z nauczycielką Zofią Ledóchowską. Spoczywa na cmentarzu parafialnym w Warce.

Córka powstańca styczniowego Marcina Ropelewskiego, pochowanego na cmentarzu parafialnym w Warce. Ok. 19 lat pracowała jako nauczycielka w wareckiej szkole dla dziewcząt. W latach 1905 – 1907 włączyła się w działalność na rzecz unarodowienia szkół ludowych, za co usunięto ją z posady. Dalsze jej losy nie są znane. Nie jest wykluczone, że to właśnie ona w latach 1926 – 1938 pełniła funkcję dyrektora Gimnazjum Państwowego im. Marii Konopnickiej w Suwałkach.

Generał, komendant główny Armii Krajowej. We wrześniu 1939 r. brał bezpośredni udział w obronie Warszawy. Po klęsce wrześniowej wstąpił do Służby Zwycięstwu Polski, a następnie Związku Walki Zbrojnej. Aresztowany przez NKWD został zwolniony w wyniku amnestii po zawarciu układu Sikorski- Majski. Wstąpił do polskiej armii formowanej w ZSRR. Dotarł na zachód i stamtąd został zrzucony do kraju jako „cichociemny”. 1 października 1944 r. został komendantem głównym AK. Aresztowany w 1945 r. przez NKWD i osądzony w ramach „procesu szesnastu”. Zmarł w Moskwie 24 grudnia 1946 r.